Lalish Theater Labor

شمال امین و گروه تئاتری‌اش در آزمایشگاه تئاتر لالش که در شهر وین مستقر است به تجربه‌هایی در باب صدا و استخراج فضا و حرکت از دل صدا می‌پردازند و عمده توجه آنان به عنصر صدا در فرهنگ‌های مختلف و غنای فرهنگی و اسطوره‌ای آن است. در حاشیه جشنواره تئاتر دانشگاهی با این کارگردان به گفت‌و گو نشستیم.

ایران‌تئاتر: اهداف آزمایشگاه تئاتر لالش چیست؟ لطفاً تاریخچه‌ای از آن را ذکر کنید.

شمال امین: آزمایشگاه تئاتر به عنوان یک نیاز فرهنگی متولد شد. من و همکارم "نيگار حسیب" در پژوهش‌های تئاتری‌مان بیش از هر چیز در جست‌وجوی سرچشمه‌های فرهنگی بودیم و در مسیر این جست‌و جو به عنصر صدا رسیدیم، صدا در فرهنگ‌های مختلف ‌برایمان اهمیت یافت. همان‌گونه که می‌دانید تجربه بر روی صدا به کار آزمایشگاهی نیاز دارد. در لالش صدا سرچشمه  همه‌چیز است. پرسش اساسی ما این است چگونه از طریق صدا رویدادی زنده را خلق کنیم؟ رویدادی که بیش از هر چیز پیش زمینه‌ای آیینی و فرهنگی دارد.
ما تلاش می‌کنیم اجراهایمان زبانی جهانی داشته باشد. چون مبنای کار ما بر عنصر صدا و استخراج کنش از آن قرار دارد. ما به متن و دراماتورژی اهمیت چندانی نمی‌دهیم. تئاتر ما تئاتر به شکل متعارف و شناخته شده آن نیست، بلکه همه چیز نزد ما از صدا خلق می‌شود حرکت، بدن، تصویر و...

هر چند ما تجربه‌هایمان را از دهه 80 میلادی شروع کرده‌ایم اما به شکل رسمی آزمایشگاه لالش از سال 1998 شروع به کار کرد و در سال 2000 میلادی موفق شد سالن ویژه خود را بنا نهد که در واقع مرکزی چند فرهنگی است. از آن سال ما در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی حضور داشته‌ایم. از جمله یکی از پرفورمنس‌های ما تحت عنوان"سرزمین خاکستر و آواز" در سال 2004 در جشنواره قاهره در کشور مصر به عنوان اجرای برگزیده معرفی شد. همچنین از سال 2003 همکاری‌‌مان را با توماس ریچارد و مرکز گروتوفسکی شروع کردیم و در سال 2005 نیز آثاری را در مرکز فرهنگی یوجینیو باربا اجرا کردیم که از جمله آن‌ها اثری است تحت عنوان"آغاز گفت‌و گو" که در کشورهای ژاپن، فرانسه و مصر نیز اجرا شده است.

از سال 2006 اجرایی به نام"بدون سایه" را شروع کرده‌ایم که در واقع یک پروژه بزرگ چند فرهنگی است و با توجه به بافت کشورهایی که در آن اجرا داشته‌ایم از جمله یونان، کوزوو و ژاپن متغیر است. این اجرا در سه شکل مختلف آماده شد که آخرین آن امسال در لهستان و به مناسبت نامگذاری امسال به نام سال گروتوفسکی، آن را در آزمایشگاه گروتوفسکی بر صحنه بردیم.

جدیدترین پروژه گروه، پروژه‌ای است تحت عنوان "3 پل" که مرحله اول آن در اکراین با حضور 22 بازیگر در اکراین به اجرا درآمد. مرحله دوم آن در ایران با حضور 22 بازیگر و مرحله سوم آن در کوزوو با حضور 10 بازیگر اجرا شد و دست آخر سال گذشته تعدادی از بازیگران هر کدام از این مراحل انتخاب شدند و در وین گردهم آمدند و مرحله نهایی اجرا یعنی تقابل این فرهنگ را به نمایش گذاشتند.

ایران تئاتر: کارگاه امسالتان بر روی چه قضیه‌ای متمرکز شده است؟

شمال امین: کارگاه امسال در ایران با حضور 8 دانشجوی تئاتر، 4 دانشجوی بازیگری و 4 دانشجوی کارگردانی به مدت یک هفته برگزار می‌شود و بیشتر بر مسئله فضا متمرکز است. اینکه چگونه فضای یک سالن تئاتر پرفرماتیو و اجرایی شود.

ایران تئاتر: حضور شما در 3 سال متوالی به لحاظ فرهنگی چه تاثیری بر کار آزمایشگاه‌تان گذاشته است؟

شمال امین: تاثیر آن مسلما بسیار زیاد‌ است. مخصوصاً تاثیراتی که در آینده خود را نشان خواهد شد. زیرا اساس کار ما بر فرهنگ استوار است و ایران به لحاظ فرهنگی کشوری بسیار غنی است. ما از افرادی بهره گرفته‌ایم که به شهرها و مناطق مختلف ایران همچون شیراز، بندرعباس و کردستان تعلق دارند و آن‌ها هر کدام با توجه به بافت منطقه خود تن‌های صدایی مختلفی را با خود آورده‌اند که هر کدام از آن‌ها امکانات و تاثیرات خاص خود را دارد.

ایران تئاتر: جشنواره تئاتر دانشگاهی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ روند آن در طول سه سال حضور شما چگونه بوده است؟

شمال امین: جشنواره‌هایی از این دست در ذات خود مثبت است؛ چرا که باعث ارتباط و تعامل هنرمندان تئاتر می‌شود. هدف واقعی جشنواره‌ها جایزه نیست، بلکه تبادل  میان هنرمندان، فرهنگی‌ها و نسل‌ها مختلف است. این جشنواره نیز ویژگی‌های خاص خود را دارد، اما بخش بین‌الملل و حضور فرهنگ‌های مختلف‌ باعث پیشرفت چشمگیر آن نشده است.
انتقادهایی را می‌توان در کنار این وجوه مثبت به جشنواره وارد دانست از جمله آن‌که امیدوارم برای افزایش تعداد سالن‌ها و تجهیز آن‌ها فکرهای اساسی‌تری انجام گیرد. همچنین درباره نحوه ورود تماشاگران به هنگام جشنواره‌ها بر مبنای امکانات سالن و تعداد صندلی‌های موجود باید برنامه‌ریزی دقیق‌تری صورت گیرد.

ایران تئاتر: تئاتر ایران را چگونه می بینید؟

شمال امین: کارهای زیادی از تئاتر ایران ندید‌ه‌ام تا قضاوت دقیقی انجام دهم، اما چند روز پیش یک کار بدون کلام تجربی درتئاتر شهر دیدم که کار بسیار خوبی بود و هنگامی که در جشنواره کوزوو مسئولیت بخش بین‌الملل را برعهده  داشتم نیز آثار خوبی از گروه‌های شرکت‌کننده ایرانی دیدم که نشان از پتانسیل بالای تئاتر ایران دارد

رحیم عبدالرحیم‌زاده

2. May 2009 Teheran
www.citytheater.ir